İstismar nedir? İstismar denilince aklınıza neler geliyor?
Hangi durumları cinsel istismar olarak nitelendirmek gerekiyor? Cinsel istismar denilince neler gözünüzde canlanmalı?
İstismar; bireyin iyi niyetini kötüye kullanarak bundan yararlanmak, herhangi bir düşünceyi kötüye kullanarak zarar vermeyi hedeflemek, kişinin kendi rızası olmadan ve iradesini dikkate almadan sömürmek anlamına gelmektedir. Genel olarak gücü (fiziksel, sosyoekonomik vb.) elinde bulunduran kişilerin başkalarına yönelik suistimalleri ve keyfi yönelimleri sonucu istismar ortaya çıkmaktadır. İstismara uğramış kişilerin temel hak ve özgürlükleri, kişisel mahremiyetleri, özel hayatları ve sınırları ihlal edilmektedir. İstismar pek çok şekilde ortaya çıkmaktadır. İstismar sadece cinsel veya fiziksel istismar olarak ortaya çıkmamaktadır aynı zamanda psikolojik istismar, hayvan istismarı, zorbalık olarak da meydana gelmektedir. Burada cinsel istismarın çocuklardaki yansıması,cinsel istismara uğramış çocukların ruhsal ve fiziksel tepkileri, istismar edilen çocukların aileleri bunu nasıl fark eder ya da nasıl tepki vermelidir bunları irdeleyeceğiz.
Çocuklarda Cinsel İstismar Nedir?
Öncelikle cinsel istismarın ne olduğunu bilmek gerekiyor. Cinsel istismar; bir kişinin rızası olmadan veya fiziksel ve psikolojik baskıya maruz kalarak cinsel amaçlar için kullanılmasıdır. 18 yaşın altındaki bireylerin yetişkinler tarafından cinsel doyum amacı olarak kullanılması ise çocuğun cinsel istismarı olarak tanımlanır. Cinsel istismar çocukların veya ebeveynler tarafından saklanıldığı için araştırmalarda diğer istismar türlerine göre daha az görüldüğü sonucuna varılmıştır. Ancak gizlendiğini varsayarsak araştırmaların sonuçlarının yanıltıcı olduğunu düşünebiliriz.
Çocukların cinsel istismarında çocuğun rızası diye bir şey söz konusu olamaz. Çocuk bağırmadı, hayır demedi, kendini çekmedi diye bir savunma asla kabul edilemez. Cinsel istismar ille de şiddet veya fiziksel temas içermesi gerekmez. Teşhircilik, röntgencilik, sözlü taciz, sosyal medya mesajlaşmaları, cinsel içerikli film/video izletme davranışlar da cinsel ilişki, vücudun herhangi bir bölgesine dokunma veya çocuktan kendi vücuduna dokunmasını isteme/dokundurtma davranışları gibi cinsel istismar olarak kabul edilmektedir. Cinsel ilişki olmadan da cinsel istismarın olabileceği konusunda uyanık olmak gerekmektedir.
Hangi çocuklar cinsel istismar risk grubundadır?
Hiçbir neden çocukların cinsel istismara uğraması için gerekçe olmasa da bazı durumlarda dikkatli olmayı gerektirir. Peki nedir bu durumlar?
- Çocuğun aşırı derecede içine kapanık olması
- Olayları gizleme eğilimde olması
- Zihinsel engeli olması
- 0-6 yaş grubunda ve kız olması
- Aile içinde ilgi,sevgi ve iletişim kopukluğunun olması
- Çocuğun üvey anne/baba ile yaşıyor olması
- Ailenin çocuğun söylediklerini dinlememesi, ona inanmaması, yalancılıkla suçlaması, abarttığını düşünmesi, aşırı tepki vermesi
- Çocuğun cinsellikle ilgili merakının aile içinde sağlıklı ve tatmin edilecek şekilde giderilememsi çocuğu istismara açık hale getirmektedir.
Çocuğunuzun cinsel istismara uğradığını nasıl anlarsınız?
Her geçen gün haberlerde sıkça çocukların cinsel istismara uğradığının bilgisini alıyoruz. Ancak saklanıldığı için bütün vakalara ulaşmak ya da bunu tanılamak zor olmaktadır. Ailelerin cinsel istismar belirtilerini bilmeleri ve çocuklarını gözlemlemeleri gerekmektedir. Peki nedir bu belirtiler?
- Oturma ve yürümede zorluklar
- Ağız içi ve çevresinde yaralar
- Oyunlarda cinselliğin çok fazla öne çıkması (gerçeğe yakın olması)
- Çocuğun çizdiği resimlerde istismar veya cinselliği andıran figürlerin yer alması
- Cinsel bölge yaraları, pis koku veya akıntının olması
- Yaş ile uyuşmayan cinsel bilgi
- Başkalarının cinsel bölgelerine karşı aşırı ilgi, kucağa oturmayı isteme, sürtünme
- Son zamanlarda ortaya çıkan aşırı korku, ürkeklik, öfke
- Birden bire içine kapanma,
- Özel bölgeleriyle oynama
- Okul başarısında ani düşüş
- Özellikle birinden kaçınması,uzak durmaya çalışması
Çocuklarımızı cinsel istismardan nasıl koruyabiliriz?
Öncelikle cinsel istismar konusunda bilinçli ebeveynler olmak gerekiyor. Çocukları korumanın tek yolu onları da bilinçlendirmektir.
- Çocuğunuzla güçlü bir bağ ve iletişim kurun
- Çocuğunuzu dinleyin ve anlamaya çalışın
- Çocuğunuzu korkutmadan yaşına uygun olarak cinsiyet eğitimi verin
- Cinsellikle ilgili merakını sağlıklı bir biçimde giderin
- Özel bölgelerine (göğüs, kalça, genital bölge, dudaklar) dokunmak, öpmek, okşamak gibi davranışların masum olmadığını ve bu eylemler gerçekleştiğinde izin vermemeleri, hayır demeyi ve güvendiği birine söylemeleri gerektiği konusunda konuşun
- Çocuklara kimsenin özel bölgelerine dokunmasına izin vermemeleri ve kimsenin de özel bölgesine dokunmaması gerektiğini uygun bir dille ve yaşına uygun olarak anlatın
- Bedenine izni olmadan kimsenin dokunmasına müsaade etmemesi gerektiği ve rahatsız olduğu herhangi bir davranış olduğunda anne/baba veya güvendiği bir büyüğüne anlatması gerektiğini söyleyin
- Yabancılardan bir şey almaması, yabancıların yanına gitmemesi gerektiğini insanlara karşı güvenini kırmadan anlatın
- Çocuğunuza hayır demeyi, reddetmeyi öğretin
- Çocuğunuz istemiyorsa zorla başkasının yanına teyzen öpsün, amcanın kucağına otur gibi çocuğun istemediği durumlar karşısında zorlamayın. Çocuk isterse zaten yanlarına gider.
- Çocuğunuzla arkadaş olmaya çalışın. Çocuğunuz size güvensin. Ne olursa olsun yanında kalacağınızı bilsin bunu ona hissettirin.
Çocuğumuz cinsel istismara uğradığını anlattığında ne yapmalıyız?
- Çocuk istismarı paylaştığında soğukkanlı yaklaşmaya çalışan, vereceğiniz aşırı tepkiler çocuğu korkutabilir ve saklamalıydım,anlatmalıyım düşüncesine kapılmasına sebep olabilir.
- Çocuğunuz istismarı sizinle paylaştığı için mutlaka teşekkür edin. Böylelikle çocuğun kendini güvende hissetmesine,kendi suçu olmadığına inanmasını neden olur. Mutlaka “senin suçun yok, hatalı olan sen değilsin” demeniz gerekiyor.
- Çocuğunuz cinsel istismara dair paylaşımda bulunursa söylediklerini dikkate alın, söylediklerine inanın. Bu konuda çocuklar yalan söylemezler ya da çok nadiren yalan söylerler. İstismarla ilgili anlattıkları ya yaşadıkları ya da şahit olduklarıdır.
- Destekleyici olun. Konuyu değiştirmeye çalışmayın, çocuğunuzu yargılamayın.
- Çocuğunuzun duygularını ve ne hissettiğini anlamaya çalışın, duygularını yansıtın (korkmuş olmalısın, canın yanıyor olmalı), çocuğunuzu yalnız bırakmamaya özen gösterin.
- Çocuğunuzun daha fazla zarar görmemesi için güvende olduğundan emin olun.
- Çocuğunuz korku, suçluluk, rahatlama,umut gibi birden fazla duyguyu aynı anda yaşayabilir.
- Cinsel istismar ve tüm istismar türlerinde hem ailenin hemde çocuğun psikolojik destek alması çok önemlidir.
Bilinçlenerek cinsel istismara DUR deyin…
Cinsel istismar hakkında daha fazla bilgi ve destek almak için İzmir özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri arasında yer alan kurumumuzla iletişime geçebilirsiniz.
ELİF YATKIN